De do’s & don'ts van een samengesteld gezin

527 Duizend kinderen jonger dan 18 jaar hebben minstens één stiefouder, -broer of –zus of halfbroer of -zus. Dat is 16 procent van alle minderjarigen, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). 

Een samengesteld gezin is voor niemand gemakkelijk

Deze cijfers komen al uit 2017. Of het aantal samengestelde gezinnen hierna is afgenomen of toegenomen is onbekend.  Feit is dat in een samengesteld voor niemand gemakkelijk is. Harmke Bergenhenegouwen van het Nederlands Jeugdinstituut: 'Kinderen moeten vaak wennen aan het nieuwe gezin en de stiefouder. En omgekeerd moet de stiefouder een band opbouwen met de stiefkinderen. Het duurt doorgaans twee jaar voordat een stiefgezin een zekere stabiliteit heeft gevonden.' 

Er is ook een groot voordeel aan opgroeien in een samengesteld gezin

Het helpt volgens haar als ouders goed in de gaten houden hoe de kinderen zich voelen en erop voorbereid zijn dat kinderen zich bedreigd kunnen voelen door de komst van een nieuwe partner. Het helpt ook als biologische ouders regelmatig tijd alleen met de kinderen doorbrengen en dan iets speciaals met hen doen. Bergenhenegouwen ziet hier een groot voordeel in van opgroeien in een samengestelde gezin. ‘Die speciale aandacht voor hen, in combinatie met het feit dat kinderen hun ouder na de scheiding weer gelukkig zien, is een groot voordeel van het opgroeien in een samengesteld gezin' (bron: nji.nl)

Valkuilen

Volgens Orjana Ploemen en Yvonne Hanssen van Stichting Yvoor, gespecialiseerd in het begeleiden van gezinnen in echtscheidingssituaties zijn de drie belangrijkste valkuilen voor ouders die willen kiezen voor een nieuw samengesteld gezin:

1. Te snel gaan samenwonen 
   Ouders die na een scheiding relatief snel weer gaan samenwonen met een nieuwe partner realiseren zich vaak onvoldoende dat de kinderen een heel andere beleving hebben. Heb daar oog voor en geef het de tijd, zodat iedereen op een ontspannen en ongedwongen manier aan elkaar kan wennen. 
2. Onderschatten van de impact van de cultuurverschillen tussen de gezinnen
   De muziek die opstaat in huis, het eten dat op tafel komt, andere gewoontes van de mensen om je heen die geen bloedverwant zijn. Het lijken misschien kleine dingen, maar je moet de impact daarvan zeker niet onderschatten.
3. De rolverdeling in het ouderschap
   Het is een valkuil dat volwassenen geneigd zijn om gedragingen van kinderen persoonlijk te maken, waardoor we emotioneel geraakt worden. En steeds moeilijker in staat zijn om met een open vizier naar de situatie te kijken. Terwijl het kind vaak vooral reageert op de situatie en niet per definitie jou als persoon afkeurt. (bron: cjg043.nl)

Ervaringen naast elkaar

We zetten de ervaringen van twee onze leden met hun samengesteld gezin naast elkaar. In welke valkuilen trapten zij (niet)?

Hoe loopt de organisatie? Wie maakt de tandartsafspraken voor wie? 

Esther: 'De organisatie loopt goed. Ik maak aan het einde van elk jaar de planning voor volgend jaar. Die loopt zoveel mogelijk door, ondanks bijzondere dagen enzovoort. Dit geeft meer rust voor de dochter van mijn partner, maar ook voor de rest van het gezin. In de basis ligt er een ouderschapsplan waarin een aantal zaken vastgelegd zijn, de rest gaat in goed overleg eigenlijk. Wij verzorgen de tandartsafspraken omdat de andere ouder daar niet zo stipt in is, ook dit is in het ouderschapsplan al vastgesteld. Naar de dokter gaat de andere ouder, maar als er met spoed iets is in het weekend dat de dochter van mijn partner bij ons is, gaan wij natuurlijk met haar naar de spoed en lichten we haar moeder in.'

Maaike: 'Alles is vastgelegd in het ouderschapsplan.'

Hoe verloopt het contact met de ex-partners? 

Esther: 'In het begin verliep dit stroef.  Over en weer strubbelingen, maar inmiddels verloopt het heel soepel, gaat alles in goed overleg en zijn er eigenlijk nooit moeilijkheden.'

Maaike: 'Met mijn ex en zijn nieuwe partner is er een goede verstandhouding. Met de ex van mijn partner is het erg complex.'

Hoe verhouden de kinderen zich tot elkaar? 

Esther: 'Dat zijn gewoon zusjes van elkaar, niet meer en niet minder. Ze worden gelijk behandelt, voor zover dat mogelijk is. De dochter van mijn partner kan alleen niet overal bij zijn omdat ze er niet altijd is.'

Maaike: 'De kinderen hebben hun draai goed gevonden. Het voelt goed naar elkaar en met elkaar.'

Loop je tegen moeilijkheden aan? 

Esther: 'Als er strubbelingen zijn dan gaat het over de opvoeding bij de ander. En daar heeft de ander niet altijd wat van te vinden. Het is belangrijk om elkaar te respecteren, ook in een andere manier van opvoeden.'

Maaike: 'We liggen niet op één lijn met een ex-partner en komen niet tot gesprek. Dit heeft automatisch ook invloed op het nieuwe gezin.'

Wat gaat er juist goed? Waarom?

Esther: 'De communicatie en aanpassingen doen in de planning gaat doorgaans gestroomlijnd. We denken allemaal in het belang van onze kinderen. Is het voor de dochter van mijn man leuk om een extra dag bij haar moeder te zijn omdat ze dan iets speciaals gaan doen, of is het fijn als ze mee kan met ons naar een verjaardag. Zo wordt er door beide partijen gedacht en dat bewijst zich. Dit soort aanpassingen aan de planning gaan in overleg, bij voorkeur zo vroeg mogelijk en dat gaat eigenlijk altijd goed.'

Maaike: 'De verdeling van mijn zoon gaat heel erg goed, wat betreft opvoeding denken we in grote lijnen hetzelfde en is er een goede communicatie. Op deze manier is er voor het kind veel duidelijkheid en hoeft het kind niet veel te schakelen tussen papa of mama en creëer je rust op beide adressen. Niks vervelender voor een kind dan wanneer een kind constant moet schakelen, dit zie je terug in het gedrag van kinderen. We hebben duidelijke afspraken gemaakt en ze goed laten vastleggen in het ouderschapsplan. Op deze manier is het voor alle partijen duidelijk. We hebben allemaal de situatie geaccepteerd zoals hij is en we laten het belang van onze zoon voorop staan.

Is er een succesformule? 

Maaike: 'In mijn ogen is er geen eenduidige succesformule voor een samengesteld gezin. Ieder mens is anders, we functioneren niet allemaal op dezelfde manier, gaan allemaal anders om met gevoelens en veranderingen. Scheiden is een rouwproces zijn en dat doet iedereen op zijn eigen manier. De één heeft daar langer de tijd voor nodig dan de ander.

Voor mij persoonlijk geldt als succesformule dat je altijd kijkt en luistert naar wat het kind nodig heeft. Waar is het kind wel of niet aan toe? Blijf open in gesprek met je kinderen en laat kinderen weten dat gevoelens er mogen zijn. Het is ook echt belangrijk dat je duidelijke afspraken maakt met je ex-partner en laat die vastleggen in het ouderschapsplan. En, last but not least, blijf communiceren met je ex-partner en de nieuwe partners wanneer je tegen bepaalde zaken aanloopt. Zo voorkom je ergernissen. Die komen nooit ten goede van het kind.'