Raoul (4 jaar en 9 maanden) speelt met Tom (5 jaar en 11 maanden) en Zara (4 jaar en 8 maanden) in de zandbak. Ze maken een kasteel met een gracht eromheen en verzinnen steeds meer mooie dingen erbij. Raoul wil een ophaalbrug maken en vertelt waarom een ophaalbrug beter is dan een vaste brug, maar Tom en Zara luisteren niet naar hem en maken een gewone brug. Raoul stampt boos het kasteel stuk en loopt weg.
In een verzonnen situatie als hierboven kun je denken aan verschillende oorzaken voor dit gedrag. Bij Raoul is sprake van een voorsprong in zijn ontwikkeling. Hij is geïnteresseerd in kastelen en de middeleeuwen en weet daar veel van af. Die kennis deelt hij graag met anderen. Hij snapt niet dat anderen zijn ideeën misschien niet kunnen volgen omdat ze daar nog niet aan toe zijn in hun ontwikkeling. Hij vindt het lastig om daar mee om te gaan. Daarnaast is hij kritisch en perfectionistisch; als het bouwwerk niet voldoet aan de eisen van een echt kasteel, is het in zijn ogen niet goed.
Toen Raoul een week oud was, keek hij heel helder en alert de wereld in en reageerde hij op de aanwezigheid van zijn verzorgers. Hij kon ruim voordat hij een jaar oud was lopen. Van jongs af aan was hij zeer actief en sliep hij minder dan zijn leeftijdsgenootjes, alsof hij niets wilde missen van wat er gebeurde. Hij sprak zijn eerste woordjes rond zijn eerste levensjaar en sprak in mooie volzinnen toen hij twee was, waarbij hij ook woordgrapjes maakte. Sinds een paar weken kan hij zelf echt lezen. Raoul kon, voor hij naar de kleuterschool ging, tot 20 tellen en kende naast de primaire kleuren ook de namen van diverse andere kleuren. Naast zijn kritische en perfectionistische instelling is Raoul gevoelig, heeft hij een sterk rechtvaardigheidsgevoel en bepaalt hij graag zelf wat er gaat gebeuren.
Ongeveer 2,5% van de bevolking is hoogbegaafd
Ongeveer 2,5% van de bevolking is hoogbegaafd. Bij kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong, zoals bij Raoul, is hoogbegaafdheid nog niet vast te stellen doordat de ontwikkeling van kinderen in sprongen verloopt. De kans is echter klein dat bij Raoul in de klas meer kinderen zitten die zich in hetzelfde tempo ontwikkelen als hij. Als de omgeving Raoul zijn ontwikkelingsvoorsprong niet herkent en hem er niet in begeleidt, kan Raoul zich steeds minder op zijn plek gaan voelen in de groep en gedrag laat zien zoals beschreven in de inleiding. Dit gedrag kan uitgelegd worden als ‘sociaal-emotioneel onvoldoende ontwikkeld’, terwijl hij in werkelijkheid aansluiting met zijn leeftijdsgenoten mist maar dat nog niet zelf onder woorden kan brengen.
Raoul zou zich kunnen aanpassen, omdat hij bij de groep wil horen of niet op wil vallen. Of hij raakt steeds gefrustreerder en minder gemotiveerd doordat hij niets nieuws leert en taken krijgt die niet uitdagend zijn.
Uitdagend werk geven
Uitdagend werk, waarbij ze hun hersenen flink aan het werk moeten zetten, is belangrijk voor kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong. Dit geldt ook voor het niet afremmen van hun honger om kennis en ervaringen op te doen. Raoul zijn leerkracht zou bijvoorbeeld alle kinderen de opdracht kunnen geven om een brug te maken met blokken en Raoul de opdracht geven om meerdere materialen te gebruiken of om een afstand tussen twee tafeltjes of stoelen te overbruggen met Kapla.
Vragen om te stellen
Vragen stellen als: “als er geen gracht om het kasteel zit, is een ophaalbrug dan nog steeds nodig?” kunnen Raoul tot het dieper nadenken zetten dat hij nodig heeft. Ook thuis kun je hem op deze manier passende uitdaging bieden. Door complexere taken te bieden, of door vragen te stellen die beginnen met: “Maar wat dan als…?” of “Hoe zou het zijn als …”? voelt het kind met een ontwikkelingsvoorsprong zich gezien en gehoord en laat je hem precies het kind zijn dat het kind is.
Meer lezen over ontwikkelingsvoorsprong en tips in begeleiding?
- Website: Expertgroep Ontwikkelingsvoorsprong
- Boek: Bijdehandte baby’s en pittige peuters. Herkennen van een ontwikkelingsvoorsprong bij jonge kinderen. Auteur: Lilian van der Poel.
- Boek: Uitdagende peuters en kleuters uitdagen. (on)gewenst gedrag bij een ontwikkelingsvoorsprong. Auteurs: Marijne Sammels en Willeke Rol.
Dit artikel is geschreven door Annemieke Vellinga. Zij is aangesloten bij het ECHA Netwerk, de landelijke vereniging voor specialisten in hoogbegaafdheid.
Bronnen bij dit artikel onderaan deze pagina.
Herkenbaar?
Herken je dingen uit dit artikel en loop je in de opvoeding tegen vragen aan. Via de ledenvereniging kun je gratis drie gesprekken krijgen met een opvoedingsdeskundige.
